بزرگان دین معتقدند چشم مهمترین راه نفوذ گناه در وجود انسان و تیره شدن دل است، لذا باید از هرچیزی که باعث آلوده شدن چشم و به تبع آن تمام وجود می‌شود، پرهیز کرد.

گریه تقوا و رشد روحانی: این نوع گریه مختص مردان و زنان الهی است و بیان سوز درون و ابراز عجز و پشیمانی، پریشانی، توبه و عشق به معبود است. این گریه، موجب پالایش روح و زمینه‌ساز قرب به خداوند است.

گریه تقوا و پرهیزگاری، اشکی است که اگر از سوز دل، بر گونه‌ها جاری گردد، توجه حضرت حق را به بنده جلب کرده، بستر رحم و فضل او را فراهم می سازد.

تا نگرید ابر، کی خندد چمن تا نگرید طفل، کی جوشد لبن

طفل یک روزه همی داند طریق که بگریم تا رسد دایه شفیق

تو نمیدانی که دایه دایگان کم دهد بیگریه شیر او را رایگان

گفت: فلیبکوا کثیراً گوش‌دار تا بریزد شیر فضل کردگار (مثنوی، ج 3، دفتر 5.)

برای این گریه عواملی شمارش کرده‌اند:

ندامت از گناهان؛ شوق و محبت؛ خشیت؛ فقدان دوستان حقیقی؛ نداشتن فضایل و اوصاف راستین.

آنچه که در آموزه‌های قرآنی و روایی بر آن تأکید شده است، گریه تقوا و رشد روحانی است. گریه‌ای که در این سوی پرده، «سوز دل» و در آن سوی پرده «آرامش، لذت، ابتهاج و کرامت» است.

ارزش و تاثیر مثبت اشک در شکوفایی انسان

سوز دل و اشک چشم، به لحاظ معرفتی و تاثیر از اهمیت خاصی در سازندگی بعد انسانی زندگی و سلوک به سوی خداوند برخوردار است تا آنجا که در کتاب های عرفانی و سلوک، بکاء و اشک یکی از رفتارهای ضروری برای اهل سلوک و ایمان، شمرده شده است. برخی از آثار و برکات بسیار مهم گریه و اشک، خصوصا گریه برای امام حسین (علیه السلام) آمرزش گناهان و نورانیت و صفای دل است.

آمرزش گناهان:

ریان بن شبیب از امام رضا (علیه السلام) روایت کرده که فرمود: «ای پسر شبیب، اگر بر حسین (علیه السلام) گریه کنی تا آنکه اشک چشمت بر صورتت جاری شود، خداوند گناهان کوچک و بزرگ، و کم یا زیاد تو را می آمرزد.

و نیز فرمود: «گریه کنندگان باید بر کسی همچون حسین (علیه السلام) گریه کنند، زیرا گریستن برای او گناهان بزرگ را فرو می‌ریزد.

و امام علی علیه السلام می فرماید: بکاء العبد من خشیة الله یمحض گریه بنده از ترس خداوند گناهانش را پاک می کند.

در روایات اسلامی آمده است که گریه سلاح مومن است در مبارزه با شیطان و هوای نفس البکاء سلاح المومن

نورانی شدن دل:

پس از اینکه حجاب گناه از دل انسان برطرف شد نورانیت آن ظهور می کند و چون گناه حجاب بزرگی است وقتی با گریه از بین رفت، دل نورانیت پیدا می کند امام علی علیه السلام می فرماید: البکاء من خشیة الله ینیر القلب و یعصم من معاودة الذنب گریه از ترس خداوند، دل را نورانی کرده و حفظ می کند از اینکه دوباره به طرف گناه رود کند. (غرر الحکم، حدیث 2016)

خلاصه اینکه: گریه و اشک نقش بسیار پر اهمیت وآثار فراوانی در زندگی و ساخت انسان دارد.

پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله) در بیان اثر گریه برگناه پنهان می‌فرمایند: "خوشا چهره‌ای که خداوند به آن می‌نگرد در حالی که از ترس خدا بر گناهی که کرده می‌گرید و جز او کسی از آن گناه آگاه نیست."(بحارالأنوار: 93 / 331 / 15 منتخب میزان الحکمة: 78)

همچنین از بزرگان دین درباره ثواب گریه کردن از ترس خدا زیاد سخن رفته است. به عنوان مثال رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) در خطبه حجة الوداع فرمودند: "هر کس چشمانش از ترس خدا اشک ریزد برای هر قطره اشک او به اندازه کوه احد در ترازوی اعمالش پاداش نهند."(بحارالأنوار: 93 / 334 / 25 منتخب میزان الحکمة: 78)

آن حضرت در حدیث دیگر می‌فرمایند: "در آن روز که سایه‌ای جز سایه عرش خدا نیست هفت تن در سایه عرش اویند: ... و مردی که در خلوت یاد خداوند عز و جل کند و از ترس خدا اشک از دیدگانش سرازیر شود." (بحارالأنوار: 84 / 2 / 71 منتخب میزان الحکمة: 78)

امام علی (علیه السلام) نیز فرمودند: "گریستن از ترس خدا کلید رحمت است." (غررالحکم: 2051 منتخب میزان الحکمة: 78)

آن حضرت همچنین درباره این که هنگام گریه کردن چه چیزی را باید مغتنم شمرد، می‌فرمایند: "گریه چشم‌ها و ترس دل‌ها نشانه رحمت خدای بلندنام است. هرگاه این دو را در خود یافتید دعا کردن را غنیمت شمرید." (مکارم الأخلاق: 2 / 96 / 10 منتخب میزان الحکمة: 78)

منابع:

سایت عاشورا

فرهنگ نیوز

سایت اخلاق پرسمانی